ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΟΥΖΑΛΗ*
Πριν ακριβώς ένα χρόνο, τα παιδαγωγικά τμήματα δημοτικής και προδημοτικής εκπαίδευσης των ελληνικών πανεπιστημίων κυριάρχησαν στην πρώτη δεκάδα των σχολών με τους περισσότερους υποψηφίους που συμμετείχαν στις πανελλαδικές εξετάσεις 2019, με πρώτο στις προτιμήσεις τους το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Την ίδια περίοδο, στις παγκύπριες εξετάσεις 2019, το Τμήμα Επιστημών της Αγωγής (Δημοτική Εκπαίδευση) του Πανεπιστημίου Κύπρου ήταν 5ο στις επιλογές των υποψηφίων, ενώ το αντίστοιχο Τμήμα για δασκάλους Προδημοτικής Εκπαίδευσης – 7ο.
Βλέπουμε, επομένως, ότι παρά το γεγονός ότι η επαγγελματική αποκατάσταση των δασκάλων δημοτικής και προδημοτικής εκπαίδευσης δεν είναι ευκολότερη των υπόλοιπων πτυχιούχων πανεπιστημίων και παρά τις κατά καιρούς επιθέσεις που δέχονται οι δάσκαλοι από ορισμένους, συγκεκριμένους κύκλους, το λειτούργημα του δασκάλου παραμένει ψηλά στη συνείδηση του κόσμου, ιδιαίτερα της νεολαίας μας.
Και ενώ κάποτε επικρατούσε η άποψη ότι οι νέοι ακολουθούσαν το λειτούργημα του δασκάλου, επειδή τους εξασφάλιζε άμεση εργοδότηση στα δημόσια σχολεία δημοτικής και προδημοτικής εκπαίδευσης, διαπιστώνουμε πλέον ότι αυτό αποτελούσε απλά ένα μύθο, εφόσον η επιλογή από τους νέους των παιδαγωγικών σχολών συνεχίζεται με τον ίδιο ή ακόμη μεγαλύτερο ρυθμό από προηγούμενα, παρά τις δύσκολες συνθήκες εργοδότησης, που επικρατούν σήμερα για τους δασκάλους.
Πώς εξηγείται αυτό το φαινόμενο; Κατά την άποψή μας, η επιλογή των παιδαγωγικών τμημάτων των πανεπιστημιακών σχολών της Ελλάδας και της Κύπρου από τους αποφοίτους των λυκείων, οφείλεται στους ακόλουθους λόγους:
α) Τα προγράμματα σπουδών των παιδαγωγικών τμημάτων προσφέρουν ολοκληρωμένες γνώσεις σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα. Εκτός από τα μαθήματα των επιστημών της αγωγής (θεωρία της παιδείας, ιστορία και κοινωνιολογία της εκπαίδευσης, φιλοσοφία, παιδαγωγική, αναπτυξιακή και εκπαιδευτική ψυχολογία), των μαθημάτων περιεχομένου (μαθηματικά, φυσικές επιστήμες, πληροφορική, στατιστική, γλώσσες), των μαθημάτων γενικής και ειδικής διδακτικής, προσφέρουν στους φοιτητές τους πολύτιμη διδακτική εμπειρία σε σχολεία, που θα τους προετοιμάσει κατάλληλα για τη μελλοντική τους επαγγελματική σταδιοδρομία.
β) Τα προγράμματα τους αποσκοπούν στη διαμόρφωση δασκάλων με ελεύθερη και δημοκρατική συνείδηση, οι οποίοι θα αγωνίζονται ενάντια σε κάθε μορφή ρατσισμού, κοινωνικών, ιδεολογικών, θρησκευτικών και άλλων διακρίσεων, δασκάλων που θα αγωνίζονται για την επικράτηση στην κοινωνία των αρχών της ελευθερίας της έκφρασης, της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας.
γ) Τα παιδαγωγικά τμήματα των πανεπιστημιακών σχολών διαφέρουν από τα τμήματα άλλων σχολών στο γεγονός ότι έχουν ως κύριο μέλημά τους την εξέλιξη του φοιτητή ως ανθρώπου. Τα γνωστικά αντικείμενα που προσφέρουν δεν επιδιώκουν απλά τη μετάδοση της γνώσης, αλλά έχουν στόχο να βοηθήσουν το φοιτητή να μπεί σε μια διαδικασία προαγωγής της σκέψης και καλλιέργειας των συναισθημάτων του. Ήδη, από τα φοιτητικά του χρόνια, ο μελλοντικός δάσκαλος μαθαίνει να βιώνει την πραγματικότητα, να αντιλαμβάνεται την παιδική νοοτροπία και να αισθάνεται την αγάπη, τη χαρά, την αθωότητα και την ειλικρίνεια, οι οποίες επικρατούν στο μαγικό κόσμο των παιδιών. Αυτά τα συναισθήματα, τα οποία αρχίζουν δειλά – δειλά να εμφανίζονται μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας των πανεπιστημιακών σχολών και στις τάξεις των σχολείων κατά τη διάρκεια της σχολικής εμπειρίας, θα καλλιεργηθούν, αναπτυχθούν και θα φουντώσουν αργότερα, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδροδομίας και θα μετατραπούν σε μια αδιάλειπτη σχέση αγάπης και αφοσίωσης προς τους μαθητές του, μια πραγματική σχέση ζωής, που θα τον κάμνει ευτυχισμένο.
δ) Η εφαρμογή των επιτευγμάτων της πληροφορικής τεχνολογίας στην εκπαίδευση και η προσφορά εναλλακτικών λύσεων στους εκπαιδευτικούς για συνέχιση της διαδικασίας διδασκαλίας – μάθησης, όπως γίνεται τελευταία εξαιτίας της πανδημίας (εξ άποστάσεως διδασκαλία στη δημοτική, μέση και ανώτερη εκπαίδευση, εξ αποστάσεως τελικές εξετάσεις στην ανώτερη εκπαίδευση, εκπαιδευτικές τηλεσυναντήσεις ή τηλεδιασκέψεις κλπ), αποδεικνύει ότι οι παιδαγωγικές επιστήμες αξιοποιούν πλήρως τις ευκαιρίες και δυνατότητες, που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία, για την απρόσκοπτη προσφορά βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Aυτό αποτελεί ακόμη μια πρόκληση για τους δασκάλους, όχι μόνο της δημοτικής, αλλά και των υπόλοιπων βαθμίδων. Αναμένεται, επομένως, ότι ο ρόλος και οι υπηρεσίες των δασκάλων στις νέες συνθήκες όχι μόνο θα παραμείνουν σημαντικές, αλλά και θα αναβαθιστούν.
*Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού στο Πανεπιστήμιο Philips, πρώην Πρόεδρος της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας